Toyuqlar haqqında

Toyuq, adətən evcil olaraq həyət içində yetiştirilən bir quş növü olaraq bilinsə də yabani növləri də mövcuttur. Ömürləri orta hesabla 10-20 il olan bu heyvanların qısa qanatları olur. Ayaqları sayəsində yeriyib qaçabilir ve qanatlarından istifadə edərək çox qısa (1-2 mt) məsafələrdə uçabilirlər. Qüvvətli dimdikləri ilə yemlərini yeyirlər.

Başının üst hissəsində qırmızı rəngli pipik deyilən əttən bir hissə vardır. Erkəklərdə bu hissə daha böyükdür. Toyuğun erkəyinə xoruz, yumurtadan çıxan balasınada cücə deyilir. Arxa hissədə quyruqları olur və bu quyruqlar da dişilərdə qısa, erkəklərdə uzundur. Dimdiklərinin altında da pipik kimi ama ondan daha kiçik iki parça ət olur ve rəngi də qırmızıdır. Gözləri də başın iki tərəfində yer alır. 

Qəribəsi isə toyuqların üç dənə göz qapağının olmasıdır. Artıqdan olduğunu sandığımız göz qapağının iş prinsipi gözə gələn çox işığı azaltmaqdır.  Digər quş növlərində olduğu kimi toyuqlarında mədəsi üç hissədən ibarətdir.

Toyuqlarda Artım:  İstiqanlı olaraq bilinən bu heyvanların ortalama bədən istiliklıri 40-42 dərəcə arasında dəyişir. Öncəliklə artım üçün xoruz toyuğu mayalıyar və sonra toyuq yumurtlayar. Əgər yumurta mayalanma olmadan yumurtlamışsa bu yumurtalardan cücə çıxması mümkün deyil. 

Toyuq yumurta üzərində kürt yataraq yumurtadan cücə çıxır. Kürt yatan bir toyuğun altına təzə olan 15-20 ədəd arasında yumurta qoyulması lazımdır. Bu yumurtaları davamlı çevirən toyuq, yumurtaların istiliyi düşməsin deyə  səy göstərər.

Normalda yumurtaların 37 - 38 derecelerde olması yumurta  üçün idealdir. 21 gün sonra cücələr çıxır. Bəzən yüksək istilikdən dolayı daha tez yada aşağı temperaturdan dolayı daha gec çıxabilirlər. Bu dəyişiklik toyuqların cinsinə də bağlıdır. Bunun üçün 20 günde cücə çıxaran toyuq da vardır, 23 günde cücə çıxaran da. 

Toyuq Əti və Yumurtası: Toyuq əti olduqca çox istifadə edilən ağ ət növüdür. 

Çox fərqli və çeşitli yeməklərdə istifa edilən bu ət növü,  qırmızı ət yada balıq əti ilə qarşılaşdığında çox daha uyğun olduğu üçün süfrələrimizin vazkeçilməzləri arasındadır. Toyuq ətinin Qızartması, soyutması, çığırtması və.s bir çox növ yeməklər hazırlanır.

Toyuq yumurtası naharlarımızın baş qəhrəmanlarından biridir və tərkibindəki proteinlərlə çox bəsləyici bir gida olaraq yeyilir.
Adətən nahar yeməklərində  qaynadılmış halda yeyilsədə  yağda yumurta qayğanağıda çox ləzzətlidir. 

Özəlliklə əlavə qida tələb edən körpələrə və məktəb çağındakı uşaqlara hər gün ən az bir dənə yumurta yeməkləri tövsiyyə olunur. Bundan əlavə tort və.s digər şirniyyatların hazırlanmasındada yumurtadan istifadə olunur.
Toyuq əti və yumurtası üçündə ən idealı həyət toyuğudur.

Toyuqların Bilinməyən Özəllikləri: Ayaqlarında üç öndə və bir arxada olan dört barmaq olur. Bu ayaqlarla eşələnib bəslənməyi  sevirlər.

Çox güclü yaddaşları olan toyuqlar,  tanıdıqları toyuqları minlərlə toyuq içindən ayırd edə bilirlər. 

Cücələrini ətrafdakı təhlükələrdən və yırtıcı heyvanlardan qoruyurlar.

Toyuqlarda insanlar kimi yuxu görə bilirlər.

Ağrı ve acını onlar da hissedərlər. 

Baxım altındaki bir toyuq hər gün yumurtlarkən, yabani və dağda böyüyən bir toyuq ildə sadəcə 15-20 ədəd  yumurtlayır.

Toyuqlarda insanlar kimi bütün rəngləri görürlər. 

Dekabr və yanvar ayında tük dəyişdirdikləri üçün yumurta verməzlər. 

Toyuqlar pipiyi daha böyük olan xorzulardan xoşlanırlar.

Bit birələrdən təmizlənmək üçün kumda eşələnib uzanırlar.

Kürt yatan ana toyuq doğulmamış cücələri ilə danışar))

Ölkəmizdə ən çox bilinən kənd toyuğu,  serebrist toyuğu,  ligorin və.s toyuqlardır.